Τεχνολογικές και αισθητικές αλλαγές στη Νεολιθική κεραμική στο σπήλαιο Φράγθχι στην Αργολίδα

Πρόσφατα ευρήματα από το σπήλαιο Φράγθχι (από μικρής έκτασης σωστική ανασκαφή που έγινε στο πλαίσιο υλοποίησης έργου ανάδειξης) περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά δείγματα όλων των κατηγοριών Νεολιθικής κεραμικής (6η έως 4η χιλιετία π.Χ.), που είχαν βρεθεί και τεκμηριωθεί στις μνημειώδεις ανασκαφές του αμερικανικού ερευνητικού προγράμματος στο σπήλαιο κατά τη δεκαετία του ’70. Το νέο υλικό προέρχεται από διάφορα σημεία του σπηλαίου και του εξωτερικού χώρου και τεκμηριώνει την μεγάλη έκταση του Νεολιθικού χωριού στην παραλία εκτός του σπηλαίου κατά την 6η χιλιετία π.Χ. Το μεγαλύτερο μέρος της κεραμικής, όπως και της κατοίκησης, ανήκει σε αυτήν την περίοδο, αλλιώς Μέση Νεολιθική: η κεραμική είναι ως επί το πλείστον τύπου Urfirnis, δηλαδή με επιχρίσματα που δημιουργούν στιλπνότητα μετά την όπτηση χωρίς να έχει προηγηθεί στίλβωση.

Προσεκτική παρατήρηση όστρακο-όστρακο αποκαλύπτει, πίσω από τους γενικούς κατασκευαστικούς κανόνες, ότι υπάρχουν περιπτώσεις αγγείων (από όλες τις παραπάνω δικές μας κατηγοροποιήσεις) τα οποία έχουν υβριδικά χαρακτηριστικά ως προς τα χρώματα και τις αποχρώσεις, τη στιλπνότητα και τα διακοσμητικά σχέδια. Δημιουργείται η εικόνα ότι οι αισθητικές τάσεις στην κεραμική διαμορφώνονται μέσα από αλληλεπιρροές μεταξύ των Urfirnis και των σύγχρονών τους συμβατικών κεραμικών τεχνικών. Επίσης, τα Urfirnis επηρεάζουν σημαντικά τη μορφή και των αγγείων που παράγονται από διαφορετικές τεχνικές στις επόμενες περιόδους. Ενδεχομένως, αυτές οι παρατηρήσεις μάς δείχνουν ότι μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τη διαμόρφωση της αισθητικής των αγγείων στο δεύτερο μισό της 6ης χιλιετίας π.Χ. μέσα από μια μικροκλίμακα επιρροών.


Σωστική ανασκαφή της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας

Υπό έκδοση

S. Katsarou, Color fashions in the Greek Neolithic: overlaps and interactions across painted styles. Στο: T. Dzhanfesova (επιμ.), Reading the Patterns: exploring Balkan Painted Pottery within Neolithic context (7th-mid 6th mill. BC). Oxford.

2021

Σ. Κατσαρού, E. Ψαθή, «Ξαναδιαβάζοντας» το Σπήλαιο Φράγχθι με αφορμή την ανάδειξη του προϊστορικού χώρου. Στο: Πρακτικά του Θ’ Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Ναύπλιο, 30 Οκτωβρίου-2 Νοεμβρίου 2015), τόμ. Α’, σελ. 175-192. Αθήνα. Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών.

 

Σ. Κατσαρού, Ε. Ψαθή, «Ξαναδιαβάζοντας» το Σπήλαιο Φράγχθι. Επιστροφή στη μελέτη του νεολιθικού κεραμέα. Θ’ Διεθνές Συνέδριον Πελοποννησιακών Σπουδών, Ναύπλιο, 30 Οκτωβρίου-2 Νοεμβρίου 2015 (Διοργανωτής: Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών).