Νεολιθικοποίηση του Αιγαίου

To σπήλαιο Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλοννήσου έφερε στο φως το 1992-5 μια πλήρη, σαφή και συνεκτική ακολουθία της Μεσολιθικής, συμβάλλοντας στην αναδιάταξη της αιγαιακής Νεολιθικής που απέκτησε προβολή προς τα πίσω για 3-4 χιλιετίες. Με τα ευρήματα των Γιούρων δόθηκε μια απάντηση για το τι έγινε στο μεσοδιάστημα μεταξύ Παλαιολιθικής και Νεολιθικής στο Αιγαίο: οι πληθυσμοί του δεν ήταν μόνο ψαράδες, κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες, αλλά εν μέρει και παραγωγοί που διατηρούσαν σε μικρό αριθμό οικόσιτα ζώα.

Τα επόμενα χρόνια η ανακάλυψη ή επανεξέταση και άλλων τέτοιων θέσεων στην Κύθνο και την ηπειρωτική Ελλάδα έβαλε το Αιγαίο και την Ελλάδα γενικότερα στη σφαίρα μιας ζώνης υπό νεολιθικοποίηση, που δρούσε παράλληλα προς μια πλήρη Νεολιθική (προκεραμική Νεολιθική) στην Κύπρο, την Ανατολία και την ανατολική Μεσόγειο.

Μια σειρά ερωτημάτων προκύπτουν σε σχέση με το θεωρητικό πλαίσιο με το οποίο αντιλαμβανόμαστε την αιγαική νεολιθικοποίηση: είναι εισαγόμενη, όπως θα έλεγαν οι παραδοσιακές ιστορικο-πολιτισμικές προσεγγίσεις; Είναι αποτέλεσμα διάδοσης ιδεών και αντιλήψεων, όπως και ζώων μέσω ανταλλαγών; Τι υποδηλώνει η επιλογή της εξημέρωσης για την ιδεολογία των ανθρώπων αυτής της περιόδου; Μήπως πέρα και εκτός από διαθέσιμη οικονομία και τεχνογνωσία, η υιοθέτηση της παραγωγικής οικονομίας είναι απόφαση που οι άνθρωποι παίρνουν ή δεν παίρνουν σε συνάρτηση με πολλές ιδιαίτερες ιστορικές συγκυρίες της ζωής τους;

Mέρος της έρευνας υποστηρίχθηκε αρχικά από χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη.