Το σπήλαιο βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 900 μ. στο όρος Ελικώνας στην περιοχή της Αγίας Τριάδας Λειβαδιάς και είναι γνωστό για τη χρήση του από την αρχαϊκή περίοδο και για πολλούς αιώνες ως ιερό αφιερωμένο στις Νύμφες, τον Πάνα και άλλες θεότητες για τη λατρεία των οποίων προσέρχονταν προσκυνητές από διάφορα μέρη της νότιας Ελλάδας. Ωστόσο της αρχαίας λατρείας προηγήθηκαν διαδοχικές χρήσεις του σπηλαίου κατά την προϊστορία: περιλαμβάνουν μη διαταραγμένα κατάλοιπα από καύσεις της Μεσοελλαδικής περιόδου (αρχή 2ης χιλιετίας π.Χ.), καθώς και διάσπαρτα ευρήματα της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού και της Νεολιθικής (3η και 4η χιλιετία π.Χ.).
Τα θραύσματα από κεραμικά δοχεία είναι το πολυπληθέστερο κατάλοιπο αυτών των χρήσεων. Από τη μελέτη μου προκύπτει ειδικότερα ότι οι πληθυσμοί που ήρθαν στο σπήλαιο στο τέλος της Νεολιθικής και στην αρχή της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού χρησιμοποίησαν πολύ φαρδιά χειροποίητα ανοιχτά σκεύη που έχουν χαρακτηριστικά τριγωνικά χείλη πάνω στα οποία έχουν επικολλήσει λεπτές αποφύσεις. Στη Μέση Εποχή του Χαλκού οι χρήστες του σπηλαίου έφεραν επίσης χειροποίητα αγγεία, στιλβωμένα σε μαύρο χρώμα, μαζί με χονδροειδή γκρίζα σκεύη με αυλακώσεις ή εγχαράξεις ως διακόσμηση, καθώς και λεπτότοιχα γκρίζα τροχήλατα κύπελλα.
Το πιθανότερο είναι ότι το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από κτηνοτρόφους που μετακινούσαν εποχικά τα κοπάδια τους στα ορεινά πλατώματα του Ελικώνα. Ενδεχομένως δεν χρησιμοποιούν όλοι αυτοί οι πληθυσμοί το σπήλαιο, ούτε όσοι το χρησιμοποιούν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι το κάνουν ταυτόχρονα ή διαχρονικά για τον ίδιο λόγο. Χρήσεις οικιακές και σταβλισμού των ζώων είναι πιθανότερες για τη Νεολιθική περίοδο και την αρχή της Εποχής του Χαλκού. Στη Μέση Εποχή του Χαλκού ωστόσο κάποια από τα δοχεία που βρέθηκαν, μπορεί να συνδέονται με «τελετουργική» κατανάλωση φαγητού και ποτού.