Η κεραμική της Νεολιθικής και της Εποχής του Χαλκού από το σπήλαιο των Λιμνών στα Καλάβρυτα

Η κεραμική από το σπήλαιο των Λιμνών που μελέτησα με τον καθ. Α. Σάμψων έδειξε ότι το σπήλαιο αυτό, που βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μ. περίπου στο Χελμό, φιλοξένησε στη φυσική είσοδό του έντονη κατοίκηση κατά τη Νεότερη Νεολιθική και την Πρώιμη και Μέση Χαλκοκρατία. Από τις τρεις περιόδους, η Νεολιθική παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πυκνότητα, διάρκεια και έκταση στο χώρο στο εσωτερικό και εξωτερικό της εισόδου αλλά και στις εκατέρωθεν πλαγιές.

Τα περισσότερα νεολιθικά αγγεία είναι λειασμένα βαθιά ανοιχτά και ευρύστομα για οικιακές χρήσεις παρασκευής, κατανάλωσης και αποθήκευσης τροφίμων. Λείπουν οι γραπτές κεραμικές, αλλά είναι παρούσες με μεγάλη ποικιλία οι εγχάρακτες διακοσμήσεις σε ανοιχτές φιάλες και οι πλαστικές-σχοινοειδείς διακοσμήσεις σε αποθηκευτικά αγγεία.

Ειδικά τα εγχάρακτα αντιπροσωπεύονται με μια τοπική παραλλαγή λεπτού-επιφανειακού εγχάρακτου κοσμήματος με διαγραμμισμένα τρίγωνα και ορθογώνια. Από την Εποχή του Χαλκού διακρίνονται ιδιαίτερα τα εγχάρακτα της μεσοελλαδικής περιόδου και τα αραιά Μινύεια.

Το ψηλό υψόμετρο υποδηλώνει σχεδόν με βεβαιότητα ότι η θέση χρησιμοποιούνταν το καλοκαίρι σαν εποχική εγκατάσταση μετακινούμενων ομάδων –πιθανότατα κτηνοτρόφων– οι οποίοι το χειμώνα κατέβαιναν στα πεδινά της Πελοποννήσου ή και πιο μακριά. Το σπήλαιο των Λιμνών είναι ένα από τα πολύ λίγα ελληνικά σπήλαια που συνδυάζουν μεγάλο υψόμετρο και διαχρονική χρήση στην προϊστορία.