Τα πολύχρωμα σκεύη στο Νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς

Στο Νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς στη Μύκονο κάποια από τα ανοιχτά αγγεία ήταν πολύχρωμα. Πάνω στην σκούρα και στιλπνή επιφάνειά τους ζωγραφίζονταν κόκκινα και λευκά γραμμικά σχέδια. Μάλλον τα κοσμήματα ζωγραφίζονταν μετά την όπτηση των αγγείων: η βαφή τους έχει την υφή κρούστας που απολεπίζεται γρήγορα και στα περισσότερα αγγεία έχουν απομείνει μόνο μικρές κουκίδες από τα ίχνη της. Ίσως αυτή η κακή πρόσφυση της βαφής οφείλεται στην απουσία ολοκληρωμένης διαδικασίας όπτησης που να ήταν ενιαία για το σώμα και τη βαφή, με αποτέλεσμα την παραγωγή επιφανειών με διαφορετικές ιδιότητες (σκληρή επιφάνεια, εύθριπτη διακόσμηση). Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς πόσο γρήγορα φθείρονταν η διακόσμηση κατά τη διάρκεια ζωής ενός αγγείου και αν υπάρχει πιθανότητα να ξαναζωγραφίζονταν πολλές φορές.

Εκτός από την ιδιαιτερότητα της κατασκευής της, η πολύχρωμη κεραμική της Φτελιάς είναι στενά συνδεδεμένη με ευρύτερα ζητήματα της Νεολιθικής έρευνας, όπως ο συμβολικός ρόλος της κεραμικής και των σχεδίων που τη διακοσμούν μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο.

Υπάρχουν κάποια στοιχεία στη Φτελιά που υποστηρίζουν τη σχέση αυτή: καταρχήν η πολύχρωμη κεραμική βρίσκεται σε έναν μόνο κτήριο του οικισμού. Επιπλέον, μέσα στο ίδιο κτήριο συνυπάρχει με άλλα, επίσης ιδιαίτερα, σκεύη και αντικείμενα: μεγάλες κεραμικές λεκάνες με οπές στο χείλος, πύραυνα, ειδώλια, χάλκινα και χρυσά μικροαντικείμενα.

Ποια μπορεί να είναι λοιπόν η χρήση των πολύχρωμων αγγείων της Φτελιάς σε σχέση με τα αντικείμενα αυτά; Ποιος ο ρόλος τους σε σχέση με τα άλλη “μη ιδιαίτερα” σκεύη του οικισμού, όπως τα μαγειρικά, τα πιθοειδή και τα “αμιγώς χρηστικά”; Μπορεί να έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία η επιλογή της τεχνικής αυτής, αντί της συμβατικής -πριν το ψήσιμο- ζωγράφισης της επιφάνειας που ήταν η κοινώς διαδεδομένη στους σύγχρονους με τη Φτελιά Νεολιθικούς οικισμούς; Είναι άραγε πιθανό να βρισκόμαστε μπροστά σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συμβολικής χρήσης της τεχνολογίας;

Ανασκαφή της ΚΑ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων (Κυκλάδων) και του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Α. Σάμψων, 1994-2005).