Το προϊστορικό παρελθόν έχει νόημα; Κι αν ναι, πού βρίσκεται το νόημα αυτό; Βρίσκεται μόνο στην κεραμική λ.χ. και τα ειδώλια ή ακόμα και στους σπόρους, στα οστά ζώων ή και στους τοίχους; Αλλά και πώς ανασύρεται το νόημα μέσα από τον κάθε είδους υλικό πολιτισμό; Είναι πρόδηλο ή χρειάζεται μια αποκωδικοποίηση; Είναι οριστικό από τη στιγμή που το διατυπώνουμε ή μεταβαλλόμενο και επαναπροσδιοριζόμενο;
Το νόημα του παρελθόντος είναι το ζητούμενο της αρχαιολογίας από την ιστορική της αρχή και σε όλη την διάρκεια της επιστημονικής ζωής της. Ο τρόπος πρόσληψης αυτού του νοήματος καθορίζει τα διαφορετικά θεωρητικά ρεύματα της αρχαιολογίας: λ.χ. η έμφαση στο μεγάλο ιστορικό γεγονός, όπως μια μετακίνηση λαών, οδηγεί στη θεώρηση ότι το νόημα είναι προδιαγεγραμμένο μέσα σε παραδόσεις ιστορικά διαμορφωμένες. Η έμφαση στη διαδικασία και στο σύστημα δημιουργεί την άποψη ότι η ιδεολογία είναι εξωγενής και διαχρονική ή άχρονη, εφαρμοζόμενη απέξω ερήμην του ατόμου και επιβαλλόμενη ανεξαρτήτως συγκυρίας. Η μετα-διαδικαστική προσέγγιση συνέδεσε το νόημα με τη συγκυρία, αποδίδοντας στην προϊστορία ιστορικότητα και στη συνάφεια νοηματική μοναδικότητα.
